Olmak ya da olmamak!

İntikam alma tutkusunu işleyen 5 perdelik Shakespere tragedyasında Hamlet, içinden çıkamadığı, kendinin bir şey yapamaz, acınası, zavallı, korkak halini sorgularken hepimizin aşina olduğu o ölümsüz tiradı söyler.

Türkçe çevirilerine baktığımızda Sabahattin Eyüboğlu “var olmak mı, yok olmak mı?”, Bülent Bozkurt “var olmak ya da olmamak”, Orhan Burian “yaşamak mı, yoksa ölmek mi?” diye çevirirken, Can Yücel’in “bir ihtimal daha var, o da ölmek mi dersin?” şeklinde çevirdiğini görürüz. 

***

Geçtiğimiz yüzyılın hemen başında, her yüz Amerikalıdan yaklaşık kırkı, doksan milyon insanı olan bir ülkeyi doyurmak için tarım işlerinde çalışırken, 21. yüzyılın başına gelindiğinde bu sayı üçe düşer.

Böylesi büyük bir küçülme ülkeyi aç bırakmaz, tam tersine tarımsal bolluk yaşandığı gibi sanayi ve hizmet sektörlerine yeni istihdam yaratır. Tarımda artık ihtiyaç duyulmayan her 100 işçiden 37'si yeni iş kollarına dağılarak başka mal ve hizmetler üretmeye devam eder.

Örneğin 1870 yılında var olmayan otomobil endüstrisi, doğrudan ve dolaylı olarak ABD ekonomisinde milyonlarca istihdam yaratır. Otomobilden kısa bir süre sonra da uçak ortaya çıkar ve istihdamda bir başka değişimi tetikler.

***

Benzer durum şirketler için de söz konusudur. 

Yale School of Management'tan Richard Foster, 2012 yılında yazdığı makalede bir S&P 500 şirketinin ortalama ömrünün 1920'lerde 67 yıl iken 1958’de 61 yıla, 1980’lere gelindiğinde ise 25 yıla gerilediğini tespit eder. 

2027 yılı için öngörüsü ise o gün S&P 500'de yer alan şirketlerin yüzde 75'inin yenileneceği, yerlerine yenileri gelmiş olacağı şeklindedir.

Kaynak: Standard&Poor’s

***

Her yeni teknoloji, iletişim sistemi, enerji kaynağı, finansal araç eskisini yok edip, yenisini ortaya çıkarırken, ekonomiyi daha verimli ve üretken hale getirmeye devam etmektedir.

BV Portföy Yönetimi A.Ş.’in odağına yapıcı yıkım (disruptive innovation) kavramını alarak geleceğe yatırım yapmayı hedeflemesinin gerekçesi de bu.

Değişime hızlı ayak uydurabilen, sektörünün önünde giden o şirketlerden değilseniz sizin için “bir ihtimal daha var…”

Ali Orhan Yalcinkaya, PhD 

Referanslar:

Cox, W. Michael, and Richard Alm. “The Churn: The Paradox of Progress.” Federal Reserve Bank of Dallas, annual report, 1992.

Davis, Stevens J., John Haltwanger, and Scott Schuh. Gross Job Creation, Gross Job Destruction. Cambridge: MIT Press, 1996.

Schumpeter, Joseph A. Business Cycles: A Theoretical, Historical, and Statistical Analysis of the Capitalist Process. New York: McGraw-Hill, 1939.

Foster R, Kaplan S 2001 Creative Destruction: Why Companies That Are Built to Last Underperform the Market—and How to Successfully Transform Them

History of Companies and Industries Listed on the S&P 500, https://www.qad.com/blog/2019/10/sp-500-companies-over-time