Atlıkarınca Dönüyor

Hayat hızla akıp giderken, bizler de sürekli bir şeylere bir yerlere yetişme telaşı içerisindeyiz ve bu süreci en hızlı ve pratik alternatifleri tercih ederek yönetme derdindeyiz. 

Trafiğin bir çile olduğu, ulaşılmak istenen yere gitmek için uzun saatler hatta bazen günlerin harcandığı durumlarda uçak seyahati o en hızlı seçeneklerden biri eğer bagajınız yoksa!

Bagaj konusu önemli, çünkü “ekonomi sınıfı” olarak uçtuğunuz bir seyahat sonrası gelen yolcu terminalinde “Bagaj Atlıkarıncası”nın (carousel) başında önünüzden geçip giden bavulları izlerken sizinkinin neden hala gelmediği, daha ne kadar bekleyeceğim sorularının ağırlığı altında hızlı ve zamandan tasarruf sözcükleri anlamını yitirebilir.

“Bavulumu ilk teslim edenlerden biriydim, bir dahaki sefere strateji değiştirip son teslim eden olacağım” düşüncesi sadece benim aklımdan geçmiş olamaz!

Evet, strateji önemli.

Bir havalimanı yönetimi, yolculardan sürekli bavul bekleme süresine ilişkin şikâyet alınca, bunun önünü kesmek için bavulları idare eden ve carousel'e atan personel sayısını artırmaya karar verir. 

Bu strateji gerçekten de işe yaramış ve ortalama bekleme süresi sekiz dakikaya inmiş.

Peki, sizce şikayetler azalmış mı, ne dersiniz?

***

“Günlerden Çarşamba” başlıklı yazımda algoritmik alım/satım işlemlerinin bir alt sınıfı olan yüksek frekanslı işlemler (HFT: High Frequency Trading) ile önceden programlanan yatırım stratejilerinden söz etmiş ama bunu açmamıştım.

En sık kullanılan ve bilinen HFT stratejilerinden biri Elektronik Likidite Sağlama fonksiyonudur. Birçok HFT, kayıtlı piyasa yapıcılar gibi piyasaya likidite sağlarken, aktif oldukları piyasalarda genellikle fiyat vermek için resmi yükümlülüklerle karşı karşıya kalmazlar. HFT likidite sağlayıcı pozisyonunda olan aracıların iki temel gelir kaynağı vardır: 

• Alış-Satış arasındaki farktan kazanırlar, 

• Alım-satımın gerçekleştiği piyasalar, piyasa kalitesini artırmak için yatırımcıları cezbeden indirimler veya indirimli işlem ücretleri sunar, HFT likidite sağlayıcıları bu indirimlerden faydalanırlar.

Söz konusu gelir kaynağının ilki olan alım-satım arasındaki farklardan faydalanılmasına yayılma yakalama (spread capturing) denir. Piyasa yapıcılığına çok benzeyen bir stratejidir. Bu likidite sağlayıcıları, sürekli olarak menkul kıymet alıp satarak alış ve satış fiyatları arasındaki farktan yararlanırlar. Her alım-satımda, bu likidite sağlayıcıları, piyasa katılımcılarının menkul kıymetleri satın alabilecekleri (yüksek) fiyat ile menkul kıymetleri satabilecekleri (düşük) fiyat arasındaki farktan faydalanırlar. 

Diğer gelir kaynağı ise İndirime Dayalı Stratejiler (Rebate Driven Strategies) olarak ifade edilebilir. Söz konusu kazanç stratejileri birden fazla borsanın olduğu ülkelerde karşımıza çıkmaktadır. Bu borsalar likidite sağlayıcılarını çekmek ve piyasalar arasındaki artan rekabete tepki vermek için asimetrik fiyatlandırmayı benimsemektedir. Örneğin piyasalara likidite sağlama katkısı olmayan aracı kurumlardan alım-satım işlemlerinde daha yüksek bir ücret talep ederken, piyasaya likidite sağlayan aracılardan daha düşük ücret talep edebilmektedirler.

***

Önümüzdeki hafta HFT stratejilerine devam edeceğim ama yukarıda sorduğum sorunun cevabını vererek bitireyim yazıyı.

Personel sayısını artırmasına rağmen şikayetler azalmayınca havalimanı yönetimi bekleme süresini kısaltmak için bu sefer farklı bir strateji izler. Zaman kazanmak için uçaktan bavul alma platformuna kadar olan mesafeyi arttırır. 

Yolcular, eskisine kıyasla altı kat daha fazla mesafe yürürler ama bagaj atlıkarıncasına geldiklerinde çok az beklerler. Uçaktan bavul almaya kadar geçen süre artarken, "bekleme" süresi ve şikayetler azalır. Bir şeyle (yürümek) meşgul olunan süre, boş boş geçirilen (bavul bekleme) süreye kıyasla çok daha kısa gelir insana.

Ali Orhan Yalcinkaya, PhD