Zaman ve Yatırım: Pupa Yelken’den Fon Yönetimine Bir Bakış

Sadun Boro, Pupa Yelken kitabında Galapagos adalarından biri olan Floreana’nın kuzeyinde “postane koyu” diye bilinen meşhur bir koydan ve onun mercan döküntüleriyle çevrili küçük bir kumsalından bahseder. 

Eskiden balina avına çıkan yelkenli balıkçı tekneleri bu koya uğrar, kaplumbağa, yaban keçisi avlayıp, suyunu tazeledikten sonra ayrılırken, evlerine yazdıkları mektupları bu kumsaldaki bir varilin içine bırakırlarmış. Seferden dönen diğer tekneler, bırakılan bu mektupları alıp ilk uğradıkları limandan postaya verirlermiş. Zamanla bu varil dünyanın en meşhur posta kutusu olmuş.

Bu bölümü okuduğumda ilk tepkim kaç zamanda alıcısına ulaştı bu mektuplar acaba, diye sormak olmuştu. Takip eden satırlarda cevabını bulmuştum:

“Bu meşhur posta kutusunun içinde, 1.3.1966 tarihinde, yani tam iki ay evvel bırakılmış 5 tane kartpostal bulduk. Japonca yazılmış, adresleri Tokyo. Herhalde bu sularda avlanmaya gelen Japon balıkçıları bırakmışlar. Onları Tahiti Adası'na varınca postalamak üzere yanımıza aldık. Yerine kendi evlerimize yazdığımız iki mektubu bıraktık. Aylar sonra öğrendik, bizim mektupları buradan geçen bir tekne alıp Panama'dan postaya vermiş ve tam iki ay yirmi beş gün sonra İstanbul'a varmış!”

***

Zamanın kısa ya da uzun olması sonuçta göreceli. Einstein’e atfedilen ve İzafiyet Teorisini basitleştirmek için söylenen “Elinizi bir dakika fırına sokun, bir saat gibi gelir. Güzel bir kadınla bir saat vakit geçirin, bir dakika gibi gelir.” sözünde olduğu gibi neye göre, kime göre?

Fonlar için zaman kavramı tartışmaya açık kapı bırakmayacak kadar net. Örneğin Para Piyasası Fonları, portföyünün tamamını devamlı olarak, vadesine en fazla 184 gün kalmış likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan ve portföyünün günlük olarak hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi en fazla 45 gün olan fonlar şeklinde tanımlanmıştır.

Temel olarak para piyasası fonları yatırımcıların mevduata alternatif olarak yatırım yaptığı araçlardır. Dolayısıyla, asgari risk düzeyinde mevduat getirisine eş getiri arayan yatırımcıların aklındaki ilk duraktır. Getirinin yanı sıra çok kısa süreler ile (genelde 1-5 gün) yatırım yapılmasına imkân sağlaması ile de nakit yönetimi aracı olarak da ön plana çıkmaktadır. 

Öte yandan, risk toleransını asgarinin üzerine çıkararak mevduat üzeri getiri elde etmek isteyen yatırımcılar için ise yüksek riskli sınıfta yabancı teknoloji hisse senetleri taşıyan fonlar; düşük-orta riskli sınıfta ise yüksek hızlı algoritmik işlemler ile mutlak getiri sağlamayı hedefleyen fonlar yer alabilir.

Kırk beş para piyasası fonunun yılın ilk yarısındaki ortalama performansını baz alarak BV Portföy’ün yönettiği fonlarla kıyasladığımızda:

1. Yerli ve yabancı teknoloji hisse senetlerine yatırım yapan BV Portföy Teknoloji Değişken Fonunun (BVV) mevduat üzerinde yüzde 8.3
2. Mutlak getiri hedefi ile mevduat üzeri getiri sağlamaya odaklı BV Portföy İstatistiksel Arbitraj Serbest TL Fonunun (BVZ) ise mevduat üzerinde yüzde 3.1

getiri sağladığını görmekteyiz. Yatırım süresi uzadıkça bu getirilerin daha yüksek seviyelere ulaşması da olasıdır.

***

Kısmet isimli teknesiyle çıktığı dünya turunu anlattığı harika kitabı Pupa Yelken’in otuz beş yıl sonra, 2003 yılında, ikinci baskısına yazdığı önsözde Sadun Boro, değişen yaşam koşullarından bahisle “seyahat ettiğimiz altmışlı yıllarda Türkiye'de hayat şartları bugünkünden çok daha farklı ve sakindi. Her ne kadar ithalat kısıtlı, vitrinlerde yabancı mal fazla yoktuysa da enflasyon da yok gibi bir şeydi. İşsizlik, pahalılık, geçim sıkıntısı bugünkü boyutlara hiç ulaşmamıştı.” der. 

Kısa ya da uzun olmasından bağımsız, zaman, her şeyin ilacı olmaktan çıkıp bazı şeyleri kötü yönde değiştirip dönüştürebiliyor. Böyle yüzleşmelerde “keşke dursaymış zaman!” demek geliyor insanın içinden.

Ali Orhan Yalcinkaya, PhD