Ayna Ayna Söyle Bana!

“Ayna ayna söyle bana, benden daha güzeli var mı dünyada?” sözleri “Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler” masalıyla özdeşleşmiş bir sorudur. 

Kraliçe bu sorusuyla megalomanisini besleyip, bencilliğini tatmin ederken, kıskançlığını da açık eder.

Masalın kritik noktası, aynanın prensesin kraliçeden daha güzel olduğunu söylediği andır. Böylece, Pamuk Prensesin maceradan maceraya koştuğu yolculuk başlamış olur.

***

Çocukken dinlediğim, yıllar sonra kızlarıma anlattığım bu masalda, aynaya nedense içten içe öfkelenmişimdir. 

Türk edebiyatının kült şiirleri arasında yer alan Cahit Sıtkı Tarancı’nın Otuz Beş Yaş şiirinde “Neden böyle düşman görünürsünüz, yıllar yılı dost bildiğim aynalar?” dizelerinde seslendiği gibi düşman etmiştir kraliçeyi prensese. 

Kimsenin zarar görmeyeceği pembe bir yalan söyler bari insan, pardon ayna.

***

Masal deyip geçilebilir elbette ama bu masalın yeni bir teknolojiyi barındırdığı, o yeni teknolojinin habercisi olduğu gerçeğini es geçmemek gerekiyor:

Kraliçenin seslendiği aynanın aslında bir yapay zekâ olduğundan bahsediyorum. 

Nihayetinde kraliçenin yüzünü, yüzündeki kusurları, cilt tonunu analiz edip ona atanan bir güzellik skoru veren, hatta bunu bir adım daha ileri götürüp Pamuk Prenses ile karşılaştıran bir yapay zekâ var masalda.

***

Alan Turing, 1950 yılında “Computing Machinery And Intelligence” adlı makalesinde yapay zekanın temellerini atmıştır. Makinelerin insan zekasını taklit edip edemeyeceğini sorgulayan ve bu soruyu test etmek için kendi adıyla anılan (Turing Testi) bir yöntem önerir. Bilgisayarların, bu testi 50 yıl içinde geçebileceğini tahmin eder.

Nitekim, 2014 yılında Eugene Goostman adlı bilgisayar programı, 13 yaşında bir çocuğun kişiliğini taklit ederek sorgulayıcıların yüzde 33'ünü kandırarak Turing Testi’ni geçen ilk yapay zekâ olur.

Kavram olarak yapay zekâ ifadesi ise ilk defa 1956 yılında Dartmouth’ta gerçekleştirilen bir konferansta John McCarthy tarafından kullanılır. Yapay sinir ağlarını ilk kez tanımlayan Marvin Minsky ile gelişim yolculuğuna devam eder. 

“Şimdilik” gelinen nokta, makine öğrenimi ve derin öğrenme gibi gelişmiş yöntemlerle büyük veri setlerinden anlamlı sonuçlar çıkararak karmaşık problemlerin çözümü.

***

Teknoloji şirketleri tarafında yapay zekâ temelli teknolojilere olan talebin artması ile beraber bu alanda geliştirilen ürün ve hizmetlerin bu şirketlerin karlılıklarını çok olumlu etkilediğini görmekteyiz. 

Özellikle yapay zekâ temelli işlemlerin daha hızlı yapılabilmesine olanak sağlayan yeni mikro işlemci teknolojilerine olan ilginin geometrik bir biçimde artmaya devam etmesi, bu sektöre ekipman ve teknoloji sağlayan şirketlerin hisse performanslarına olumlu yansıyor.

BV Portföy Teknoloji Değişken Fonu (BVV), yapay zekâ teknolojileri ile büyüyen alanlarda faaliyet gösteren, yatırımcılar için değer yaratacak teknoloji şirketlerine yatırım yapıyor.

***

“Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler” masalının geleceği işaret ettiğini söyleyerek başlamıştım yazıya. 

Bu noktada masallar kadar masal okumanın da önemli olduğunu belirtmek gerekiyor.

Christopher Frayling “Mad, Bad and Dangerous?: The Scientist and the Cinema” adlı kitabında Einstein’a atfederek şunu aktarır:

“Eğer çocuklarınızın zeki olmasını istiyorsanız, onlara masal okuyun. Eğer çok zeki olmalarını istiyorsanız, onlara daha fazla masal okuyun.”

Ali Orhan Yalcinkaya, PhD