Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarında Yatırımcı Olmak: Risk, Getiri ve Çıkış Stratejileri

Girişim sermayesi yatırım fonları, (GSYF) yüksek büyüme potansiyeline sahip erken veya gelişme aşamasındaki yenilikçi, dönüştürücü teknoloji şirketlerine yatırım yaparak bu şirketlerin büyümesini destekleyen, aynı zamanda yatırımcılarına yüksek finansal getiri sağlama potansiyeline sahip yatırım fonlarıdır.

GSYF Nedir? 

Girişim sermayesi yatırım fonları, (GSYF) yüksek büyüme potansiyeline sahip erken veya gelişme aşamasındaki yenilikçi, dönüştürücü teknoloji şirketlerine yatırım yaparak bu şirketlerin büyümesini destekleyen, aynı zamanda yatırımcılarına yüksek finansal getiri sağlama potansiyeline sahip yatırım fonlarıdır. 

Bu tanımı birkaç hukuki detay ile zenginleştirmek gerekirse, GSYF;  fon pay hissesi karşılığında kendilerinden para toplanan  nitelikli yatırımcılar hesabına ve  inançlı mülkiyet esaslarına göre, yukarıda belirtilen türde yatırımlar ile mevzuatın izin verdiği diğer finansal varlık ve işlemlerden oluşan portföyü işletmek amacıyla Sermaye Piyasası Kurulu’nca yetkilendirilmiş  portföy yönetim ve girişim sermayesi şirketleri tarafından bir içtüzük ile süreli olarak kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığıdır diyebiliriz. 

Neden GSYF? 

Ülkemizde ilk ‘’yatırım fonu’’ 1987 yılında kurulmuş olmasına rağmen yazının konusu olan Girişim Sermayesi Yatırım Fonu (GSYF) kavramı hayatımıza ilk defa  2 Ocak 2014 tarihli tebliğ ile girmiştir. Yaklasık 10 yıllık bir geçmişe sahip olan GSYF yatırımlarının özellikle geçtiğimiz birkaç senede her gün daha da ivmelenerek büyüdüğünü söyleyebiliriz. Startups.Watch Türkiye Girişim Ekosistemi 2025 1. Çeyrek Raporu’na göre 2025 yılı ilk çeyreğinde yetkilendirilen 26 adet GSYF ile toplam adet 481’e, kurumsal GSYF (CVC) sayısı ise  92’ye ulaşmıştır. 

GSYF yatırımlarına olan ilginin bu kadar hızlı artmasındaki sebeplere bakacak olursak; gerek ülkemizin girişimcilik ekosistemindeki hızlı büyüme gerekse devletin bu alandaki yatırımlar ile ilgili sunduğu vergisel avantajların önemli bir motivasyon kaynağı olduğunu söyleyebiliriz. Bununla birlikte teknolojinin baş döndüren bir hızla dünyamızı dönüştürdüğü günümüzde geleneksel yatırım araçlarının, yatırımcıların ihtiyaçlarını, gerek yatırım felsefesi gerekse finansal getiri manasında karşılamakta tek başına yeterli olamadığını görmekteyiz. Özellikle daha uzun dönemli düşünebilen yatırımcıların; anlık, kaygılı ve hızlı para kazanma motivasyonlu yatırımlardan ziyade, daha uzun vadeli ve teknoloji gibi geleceğin temalarına yatırım yapabilecekleri alternatif yatırım alanları arayışı ile  GSYF’lere yöneldiğini söyleyebiliriz. 

Bu tür yatırımlar düşünüldüğünde, yatırımcının prosfesyonel olmadığı durumda, yatırımın direkt girişimlere ya da bireysel olarak yapılmasından ziyade ( direkt teknoloji şirketi hissesi satın almak, bir girişime hisse alarak yatırımcı olmak gibi) konunun uzmanı olan kurumların kurup yönettiği GSYF’ler üzerinden yapılmasının çok daha verimli sonuçlar getireceği unutulmamalıdır. Günümüzde prosfesyonel yatırımcıların da gerek operasyonel süreçlerdeki kolaylık gerekse çok farklı alanlara yatırım iştahı gibi sebeplerle fonlar üzerinden yatırıma yöneldikleri görülmektedir. 

Hangi GSYF? 

GSYF yatırımlarındaki artışa rağmen, bu konuda ciddi tecrübe edinmiş az sayıdaki yatırımcı dışında özellikle ilk defa yatırımcı olacak kişi ya da kurumların fon seçimi ve  hangi kriterlere dikkat etmeleri gerektiği konusunda zaman zaman kafa karışıklığı yaşadığını görüyoruz. Bu konuda yol gösterici olacağını düşündüğümüz birkaç ana kriteri sıralayıp örneklendirebiliriz. 

Tema 

GSYF’ler belirli bir temayı odaklarına alarak girişim seçebilecekleri gibi, sektör agnostik yani belirli bir alanı önceliklendirmeden diğer kriterleri sağlamak üzere de yatırım yapabilirler. 

Yatırımcının ise bir GSYF yatırımı yaparkenki tema seçimi, kendi faaliyet alanı ile ilişkili olabilir. Örneğin sağlık alanında faaliyet gösteren bir şirket sahibi, sağlık teknolojilerini yakından takip edebilmek, bu alandaki gelişmelerden yüksek finansal getiri elde edebilmek adına yatırım konuları arasında sağlık teknolojileri bulunan fonları tercih edebilir. 

 Bununla birlikte, yapay zeka, enerji, iklim, sürdürülebilirlik, biyoteknoloji   gibi faaliyet alanlarına sahip girişimleri ağırlıklı şekilde barındıran fonlar da geleceği şekillendiren teknolojilere  yatırım yapmak isteyen yatırımcılar açısından cazip olabilir. 

 Belirli bir tema seçiminden ziyade fon süresi, fondan kar payı dağıtımı, fonun yatırım yaptığı girişimlerin aşaması, finansal getiri beklentisi gibi farklı kriterleri dikkate alan yatırımcılar; enerji, finans, oyun, eğitim, perakende, sağlık gibi pek çok farklı alanda faaliyet gösteren girişimlere eş zamanlı yatırım yapan sektör-agnostik GSYF’lere yatırımcı olabilirler. 

Boğaziçi Ventures / BV Portföy GSYF’lerine temaları açısından baktığımızda; 

• BV Growth; oyun, sağlık teknolojileri, perakende teknolojileri, eğitim teknolojileri ve insan kaynakları teknolojilerine yatırım yapar. 
• BV Growth II; yapay zekayı odağına alarak faaliyet alanını dönüşterecek girişimlere yatırım yapar. 
• BV Sinerji; sektör agnostik bir fon olup, çok çeşitli teknoloji alanlarındaki girişimlere başka yatırımcıların daha büyük ölçekli yatırımları yanında yatırım yapar. 

Vade 

Öncelikle GSYF’lerin geleneksel yatırım fonlarından en önemli farkının ‘’sonlu’’ yani tüzüklerinde yazan süre sonunda tasfiye olmak suretiyle yatırımcıya geri dönen fonlar olduğunu belirtmek gerekir. Bu durumda bir GSYF’ye kuruluş aşamasında giren bir yatırımcının, fonun stratejisine göre süresi, birkaç yıldan15 yıla kadar uzayabilecek bir enstrümana yatırım yaptığını bilmesi önemlidir. Özellikle vergisel metinlerde ‘’ 2 yıldan fazla süreyle elde tutulan’’ kavramı geçtiğinden, her ne kadar GSYF’lerin ara dönemde satılabilir olduğu gibi bir kanı hakim olsa da fon yöneticilerinin stratejiyi belirlerken hesapladıkları olası maksimum getiriye, fonun yatırım yapmış olduğu tüm girişimleri satarak tasfiye olduğu noktada yani vade bitiminde ulaşacağını bilmek gerekir. 

GSYF’nin vadesi konusunda belirleyici unsurlardan bir tanesi fonun yatırım yaptığı girişimlerin aşaması, bir diğeri ise yatırım yapılan girişim sayısıdır. Erken aşama ve çoklu varlığa yatırım yapan fonların daha uzun sürede tasfiye olması beklenebilir. Bazı fonlar daha ileri aşama ve halka arz öncesi tek girişime yatırım yaptıklarından 3-5 sene gibi daha kısa vadelerde çıkış imkanı sağlamaktadır. 

 GSYF’ler yatırımcı kabulüne uzun süre devam edebilirler. Kuruluşundan sonra örneğin 4. senesinde de bir fona yatırımcı olmak ve böylece yatırım süresini kısaltmak mümkün olsa da, fonun o günkü fiyatı, kalan sürede göstereceği olası performans  ve en temel olarak da iç verim oranı dikkate alınmalıdır. 

Boğaziçi Ventures / BV Portföy GSYF’lerine vadeleri açısından baktığımızda; 

• Joygame Pre-Ipo; Türkiye’de halka arz olmaya hazırlanan ilk oyun (oyun yayıncısı) firması olan Joygame’e yatırım yapan fonun, 2026 yılındaki halka arzı sonrası  maksimum üç sene içinde tasfiye olması beklenebilir. 
• Liqudity Trading Pre-Ipo; Türkiye’den çıkarak yurtdışında halka arz olmaya hazırlanan ilk HFT (high frequency trading) firması LT’nin 2027’deki halka arzı sonrası maksimum üç sene içinde tasfiye olması beklenebilir. 
• BV Growth; 5. senesinde bulunan fonda girişim exit’leri başlamış olup, fonun maksimum 4 sene içinde tasfiyesi beklenmektedir. 
• Sinerji; 3. senesinde bulunan fonda, kalan süre yaklaşık 7 yıldır. Bu fondan 2026 yılından itibaren senede bir kar payı dağıtımı yapılarak yatırımcılara ara likidite sağlanması düşünülmektedir. 

Risk ve Getiri 

GSYF; daha önceleri İngilizce’den esinlenme ile Risk Sermayesi olarak anılmakta idi. Bu adın çağrıştırdığı algı öncelikli faktörün ‘’risk’’ olduğu yönünde olsa da temel ölçü teknolojik yeniliktir. Bu nedenle GSYF uzun vadeli ve optimum risk ile yüksek getiri sağlamayı amaçlayan bir yatırım aracıdır. Yüksek getiri, spekülatif bir kazanç olmaktan ziyade teknolojik yenilik sonucu oluşan verimlilik artışından elde edilecek olan kazançtan kaynaklanır. 

GSYF’larındaki risk/getiri analizini yaparken en önemli konunun fon kurucusu şirketin teknoloji ve girişimcilik alanındaki tecrübesi olduğu unutulmamalıdır. Ülkemizde pek çok kurumun trendi yakalamak adına GSYF kurduğunu görmekteyiz. Diğer taraftan, yatırım alanı özellikle teknoloji gibi know-how ve tecrübe gerektiren bir konu olduğunda, geleneksel yatırım anlayışının bu alanı değerlendirmekte ve yatırım fırsatını veya riskleri görmekte bir miktar yetersiz kaldığını söyleyebiliriz. Bu sebeple, fonun performansı açısından en önemli seçim, fonuna yatırım  yapılacak olan kurumun yatırım alanındaki tecrübesi ve yeterliliği olarak ortaya çıkmaktadır. 

 Boğaziçi Ventures / BV Portföy yapısı, kurucu ortakları girişimcilikten gelen, özellikle erken ve erken büyüme aşaması yatırımlarda, sayısı 10.000+ olarak ifade edilebilecek adette girişim değerlendirme tecrübesine sahip olmakla ülkemizdeki GSYF evreninin en önemli aktörlerinden birisidir. 

 Bir GSYF’na ne maksatla yatırım yapılmış olursa olsun, nihai amaç bir finansal getiri elde etmektir. Bununla birlikte yatırımın risk seviyesi ile beklenen getiri arasında da pozitif bir korelasyon bulunmaktadır. 

Genel bir değerlendirme olarak, risk/getiri konusu yatırım yapılan alanlar ve girişimlerin aşaması gibi konularla da direkt bağlantılıdır. Daha erken aşama örneğin fikir aşaması  girişimlere yatırım yapan fonlarda riskin daha yüksek olduğunu söylemek mümkündür. Bununla birlikte beklenen getirinin önemli bileşenlerinden biri de fonun yatırım yaptığı girişimlerden fonun sahip olduğu hissenin yüksek olmasıdır. 

 Boğaziçi Ventures / BV Portföy GSYF’lerine ortalama senaryolarda performans beklentileri açısından baktığımızda; 

• BV Growth; USD bazında yıllık 32% 
• BV Growth II; USD bazında yıllık 35% 

Fonun, yapay zekayı merkeze alarak farklı sektörlerde dönüşüme liderlik edebilecek, benzersiz büyüme potansiyeline sahip girişimleri desteklemesi planlanmaktadır. Bu kapsamda, erken aşamadaki yapay zeka girişimlerine 2 milyon USD seviyelerinde tohum yatırımı sunarak, teknoloji geliştirme ve ürün doğrulama süreçlerinde kritik destek sağlaması öngörülmektedir.

BV Growth II’nin, hem ekosisteme uzun vadeli değer katması hem de yatırımcılara yüksek getiri potansiyeli sunması amaçlanmaktadır. Fonun, özellikle uygulamaya dönük yapay zeka çözümleri geliştiren girişimlere ve bu girişimleri kuran yetenekli ekiplerin oluşmasına öncülük etmesi beklenmektedir.

• Sinerji; USD bazında yıllık 25% 
• Joygame Pre-Ipo; USD bazında 5X 
• Liqudity Trading Pre-Ipo; USD Bazında 5X 

Risk/getiri analizi açısından yatırımcının seçim kriterini etkileyecek önemli bir kriter de fonun diğer yatırımcıları olabilir. Bir GSYF’de, devlet kurumlarının, üniversitelerin, yerli ve yabancı diğer fonların, fonun kurgusunun ve risk/getiri senaryolarının profesyonel yatırımcılar tarafından pozitif olarak değerlendirildiğinin önemli bir göstergesi olabilir. 

Boğaziçi Ventures/BV Portföy GSYF’lerinin yatırımcıları arasında Hazine Bakanlığı, pek çok üniversite, emeklilik fonları, yerli ve yabancı bazı fonlar, ülkemizin önde gelen holding ve kurumları, çok sayıda firma sahibi ve yöneticisi ve profesyonel yatırımcılar bulunmaktadır. 

Yatırımcılara Son Söz 

Türkiye, hızla değişen şartları sebebiyle kimi yatırımcılar için zorlu bir piyasa olsa da aynı şartlar ve daha fazlası sebebiyle girişimcilik ekosistemindeki yatırım fırsatlarının, gelişmiş piyasalara oranla çok daha fazla olduğu bir ülke konumunda.. 

 GSYF’leri girişimcilik ekosistemi destekleyerek, pek çok gelişmiş ülkenin başarılı şekilde modellendirdiği gibi ülkemizin, hızla gelişen teknolojinin dönüştürücü etkilerine ayak uydurmasına önemli katkılarda bulunmakla kalmayıp, bu sürecin içinde bulunan yatırımcılara da çok yüksek getiri potansiyeli sunmakta.. 

 Bununla birlikte GSYF kurmak ve yönetmek özellikle teknoloji girişimciliği/yatırımcılığı alanında yüksek tecrübe gerektiriyor. Teknoloji alandaki olası senaryolar ve yüksek getiriler, artan yatırımcı ilgisi sebebiyle yatırım kuruluşlarını da bu alana ilgi göstermeye zorluyor. GSYF gibi know-how gerektiren bir alanı, geleneksel yatırım anlayışının değerlendirmekte ve yatırım fırsatını görmekte bir miktar yetersiz kalabileceğini tekrar ederek potansiyel yatırımcılara; yatırım planlanladıkları GSYF’lerine ait; vade, risk/getiri, yatırım teması gibi önemli kriterleri görebilecekleri fon yatırım tezi ve fon stratejilerini en iyi şekilde değerlendirdikten sonra yatırım yapmalarını ve mümkünse bu kriterler açısından farklı fonlarla portföylerini çeşitlendirmelerini öneriyoruz. 

Portföyünüzü doğru şekilde çeşitlendirmek, BV Portföy'ün yatırım fonları hakkında daha fazla bilgi almak ve size en uygun fonları belirlemek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Yatırımlarınızı güvenle yönetmenin, portföyünüzü çeşitlendirmenin ve riskleri minimize etmenin en etkili yolu, BV Portföy'ün uzmanlığı ile mümkün.

Daha fazla bilgi için bize her zaman ulaşabilirsiniz; www.bvportfoy.com

Yatırım yapmak için bizimle iletişime geçin: [email protected]